Sera gazları, yerküreyi çevreleyen atmosferde bulunan ve daha çok ısı tutma özelliğine sahip olan ve sera etkisi ile yeryüzünü koruyucu etkisi olan bileşiklerdir. Bilindiği gibi atmosferde çeşitli gazlar bulunuyor. Güneşten gelen ışınlar, atmosferi geçerek yeryüzünü ısıtıyor. Atmosferde bulunan gazlar, güneşten gelen ışınların bir kısmını tutar ve yeryüzünün ısı kaybetmesine engel olurlar. Atmosferin özelliği, ışığı geçirmesi ve ısıyı tutmasıdır. Bu sistem sayesinde yeryüzünde bulunan suların sıcaklığı dengede kalmış olur. İşte bu şekilde oluşan, atmosferin ısıtma ve yalıtım etkisine sera etkisi denmektedir.
Sera etkisi yaratan bu gazlar, yüzde 70’lere varan oranda su buharı, en çok yüzde 25 civarında karbon dioksit, en çok yüzde 9 oranında metan ve en çok yüzde 7 oranından ozondur. Bunlar doğal yollardan oluşmaktadır. Ancak insanların çeşitli faaliyetleri sonucunda, bu gaz seviyelerinde inişler ve çıkışlar olur. Ancak bu oranlardaki aşırı dalgalanmalar sera gazlarının etkisini gittikçe kaybettirmekte, bu da yeryüzü için kötü sonuçlara neden olabilmektedir.
Bunun sonucu olan iklim değişiklikleri, ülkeleri, sanayicileri ve insanları gelecek açısından endişelendirmektedir. İklim değişikliklerinin, bir taraftan insanlar üzerinde diğer taraftan doğal sistemler üzerinde olumsuz etkileri bulunuyor. Bu da kaynak kullanımı, üretim ve ekonomik faaliyetlerde tehlike yaratıyor. Bu nedenle dünya atmosferinde bulunan sera gazı yoğunluk değişimlerinin sınırlandırılması yönünde, uluslararası, ulusal, bölgesel ve yerel girişimler yapılmakta ve uygulanmaktadır.
Sera gazına yönelik bu tür önlemler, sera gazı emisyonlarının hesaplanmasına, izlenmesine, rapor edilmesine ve doğrulanmasına yöneliktir. Bu önlemler içinde uluslararası düzeyde en büyük çalışma ISO 14064 standartlarıdır.
ISO 14064 Sera Gazı Hesaplama ve Doğrulama Yönetim Sistemi hem sanayi şirketlerine hem de devlete, sera gazı salınımlarını düşürmeye yönelik programlar geliştirmeleri için bir dizi araç sunmaktadır. Bu sistem aynı zamanda şirketlerin emisyon ticareti şemasına uygun faaliyet göstermelerine de yardım etmektedir.
ISO 14064 Sera Gazı Hesaplama ve Doğrulama Yönetim Sistemi standartları üç bölümden oluşuyor:
- Birinci bölüm, organizasyonun tasarımı ve gelişimi için özel koşullar ya da sera gazı envanterleri mevcudiyet durumu ile ilgilidir.
- İkinci bölüm, sera gazı projeleri emisyon düşümü ve sökme artırımı oran belirleme, izleme ve raporlama ayrıntı bilgileri ile ilgilidir.
- Üçüncü bölüm ise sera gazı bilgi onayı ve denetiminin kurulması için koşulları ve önerileri ortaya koyar.
Sanayi şirketleri için uluslararası standartlara göre çalışmak, piyasa üstünlüğü sağlar, güvenilirliği artırır ve şirketin çevre dostu olduğunu, bu şekilde faaliyet gösterdiğini ortaya koyar. Bütün bunlar rekabet üstünlüğünü de beraberinde getirir.
ISO 14064 standartları, kısaca,
- Bir kuruluşun sera gazı emisyonlarının düzgün bir şekilde raporlanması,
- Bunların envanterlerinin çıkartılması,
- Sera gazı emisyonlarının düşürülmesi için iyileştirme projeleri geliştirilmesi ve
- Sera gazı bildirimlerinin doğrulanması ve geçerli kılınması
için bir rehber olarak kullanılmak üzere hazırlanmış olan önemli bir standartlar serisidir.
Uluslararası Standartlar Organizasyonu tarafından çıkarılan ISO 14064 Sera Gazı Hesaplama ve Doğrulama Yönetim Sistemi standartları, gönüllü olarak sera gazı emisyonlarının düşürülmesini amaçlamaktadır ve tarafsız bir politikaya sahiptir.
Bu standartlar ile ilgili çalışmalar 2002 yılında başlatılmıştır. Bu çalışmalarda, iklim değişikliklerine karşı artan kamuoyu ilgisine karşı sanayi şirketlerinin aksiyon almasını sağlayacak uluslararası bir standart eksikliği etkili olmuştur. Buradan yola çıkarak, sera gazlarını hesaplama, raporlama ve doğrulama amacı güden standartlar hazırlanması düşünülmüştür. Çalışmalarda teknik olarak sıkı, ama politik olarak tarafsız kalınmaya çalışılmıştır. Ayrıca bu çalışmalara 45 ülkeden 175 uzman katılmıştır. Nihayet ISO 14064 Sera Gazı Hesaplama ve Doğrulama Yönetim Sistemi standartları, 2006 yılında Mart ayında yayınlanmıştır.
Standart bir sanayi şirketi için, sera gazı salınım envanteri için üç ana öge vardır:
- Envanter sınırlarının belirlenmesi
- Sera gazlarının ölçülmesi
- Sera gazlarının raporlanması
Bir şirket, kendi mali ve idari kontrolünde olan tesislere ait hesaplanmış bütün sera gazı emisyonlarından sorumludur.
Sera gazlarının izlenmesi, raporlanması ve doğrulanması konusunda, resmi yollardan bir takım zorunlu düzenlemeler yapılmaktadır. Ancak bu zorunlu sistemlerin dışında kalan şirketler de emisyonlarının izlenmesi ve raporlanması konusunda talep yapmaktadır. Buna terminolojik olarak genelde, şirketin karbon ayak izi deniyor. İşte ISO 14064 Sera Gazı Hesaplama ve Doğrulama Yönetim Sistemi standartları bu taleplerden doğmuştur.