Buhar kazanları, içinde herhangi bir sıvı kaynatılarak buhar elde edilen kazanlardır. Buhar kazanları genel olarak sudan buhar elde etmeye yararlar. Su ısıtıldığında kaynar ve buharlaşmaya başlar. Su buharı, suyun sıvı haline göre çok daha fazla büyük bir hacme yayılır. Açık bir alanda su kaynatıldığında sıvı halde kapladığı hacmin 1.700 katı kadar bir hacme ulaşır. Ama kapalı kaplar bu şekilde bir genişlemeye izin vermediğinden, genleşmek isteyen buhar kabın iç yüzeyine basınç yapar. Bu buhar ne kadar fazla olursa, basınç da o oranda yükselir. Ancak buhar kazanlarının güvenli olarak dayanabileceği belli bir basınç sınırı vardır. Eğer basınç bu sınır geçerse patlama riski ortaya çıkar. Kazanın, tespit edilen basınç güvenlik sınırını aşmaması için de, bütün buhar kazanlarında, fazla buharı dışarı atan bir güvenlik supabı bulunur.
İlk kullanılan buhar kazanlarında basınç miktarı çok nadir olarak atmosfer basıncının 1.7 katını geçer. 1860′lı yıllara gelinceye kadar, üretim teknikleri yeterli olmadığından, 3 katın üzerine pek çıkılmamıştır. 1900′lı yıllarda ise 20 atmosfere kadar çıkılmıştır.
Günümüzde basıncı 40 ile 50 atmosfer arasında olan kazanlar yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Sanayide ise 100 atmosferin üzerinde basınçlı buhar kazanları bulunmaktadır.
Patlama tehlikesi can ve mal güvenliği açısından ciddi bir risk yaratan buhar kazanları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılan, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, Ek 3 Bakım, Onarım ve Periyodik Kontroller İle İlgili Hususlar başlıklı ekinde, Basınçlı Kap ve Tesisatlar başlıklı maddesinde yer almaktadır.
Buna göre buhar kazanlarının muayene ve kontrolleri yılda en az bir kere yapılmak zorundadır. Ayrıca bu muayene ve kontrollerin, makine mühendisleri, makine teknikerleri veya yüksek teknikerler tarafından yapılması da bir zorunluluktur. Aksi halde, ne yapılan muayene ve kontrol işlemlerinin bir geçerliliği olur ne de düzenlenen raporlar bir anlam ifade eder.
Buhar kazanlarının periyodik muayeneleri sırasında şu yasal düzenlemeler dikkate alınmak zorundadır:
- 2007 yılında yayınlanan Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği
- 2012 yılında yayınlanan Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği
- 2006 yılında yayınlanan Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği
Bu yasal düzenlemeler yanında dikkate alınacak standartlar ise şunlardır:
- TS 2025 Buhar kazanları işletme - Muayene ve bakım genel kuralları
- TS EN 13445-5 Basınçlı kaplar - Ateşle temas etmeyen - Bölüm 5: Muayene ve deney
Buhar kazanlarının periyodik muayenelerinde genel olarak hidrostatik testlerin yapılması ilkesi esastır. Testler sırasında, eğer standartlarda aksine bir hüküm yoksa, buhar kazanlarında, işletme basıncının 1,5 katı fazlası uygulanır.
TÜRCERT belgelendirme kuruluşu, uygunluk değerlendirme, belgelendirme ve eğitim hizmetlerini sunarken, diğer taraftan test ve muayene hizmetleri de vermektedir. Buhar kazanlarının muayene ve kontrolleri konusunda daha fazla bilgi almak ve bu kontrolleri yaptırmak için, TÜRCERT belgelendirme kuruluşunun, deneyimli yönetici ve çalışanlarına başvurmakta gecikmeyiniz.