Vejetaryenlik anlayışı, herhangi bir hayvanın etini, tüketmekten kaçınan bir diyet yöntemidir. Bu, kümes hayvanları, kırmızı et, balık, deniz ürünleri veya eti için avlanan diğer hayvanlar olabilir. Vejetaryenlik temel olarak bu şekilde tanımlanmaktadır. Vejetaryenler genel olarak jelatin ve başka hayvansal yan ürünleri veya işlenmiş ve gıdada kullanılan diğer hayvansal parçaları tüketmekten kaçınmaktadır. Ancak pratikte vejetaryenin daha özel kuralları olmaktadır.
Vejetaryen beslenme şekline göre et, balık veya kümes hayvanları hiçbir şekilde yenmemektedir. Bunun yerine, sağlıklı beslenme için çeşitli bitki bazlı gıdalar tüketilmektedir. Her yaştan ve kökenden insanların, vejetaryen diyeti uygulamasında sakınca görülmemektedir.
Vejetaryen beslenme şekli, vegan beslenme şekline göre daha eski bir geçmişe sahiptir. İlk vejetaryen hareketi 1800’lü yıllarda İngiltere’de ortaya çıkmıştır. Vejetaryenlik, sadece sebzeler, meyvalar, tahıllar, baklagiller ve sert kabuklu yemişlerin tüketilmesine odaklanmaktadır. Bazı vejetaryenler süt, süt ürünleri ve yumurta tüketirken, bazı vejetaryenler bu ürünleri de kullanmaktan kaçınmaktadır. Esas olarak vejetaryenlik anlayışı, etik, çevresel ve sağlık endişeleri ile bir yaşam teorisi veya uygulaması olarak kabul edilmektedir.
Kısaca tüm vejetaryen diyetleri, büyük veya küçük baş hayvanlar, kümes hayvanları ve deniz ürünlerini hariç tutumaktadır. Ancak birçok vejetaryen süt ve süt ürünlerini kullanırken, bir kısmı bu ürünleri de tüketmemektedir. Örneğin Avupa ülkelerinde vejetaryenler genelde yumurta tüketmektedir, ancak Hindistan’da vejetaryenlar yumurta yememektedir.
Hayvansal ürünleri tamamen dışlayan vegan beslenme şekli ise, daha katı bir yaklaşımdır ve deri, ipek, bal ve yün gibi her türlü hayvansal ürünlerden uzak durmaktadır.
Kimler Vejetaryendir?
Yukarıda da bir miktar açıklandığı gibi vejetaryen diyet şekli, et, balık ve kümes hayvanlarını tüketmekten kaçınmayı gerektirmektedir. Bu tür bir diyet uygulayan kişilere vejetaryen denmektedir. Vejetaryen kişiler bu tür beslenme şeklini, genelde dini veya kişisel nedenlerle ya da hayvan hakları gibi etik yaklaşımlarla benimsemektedir. Birçok vejetaryen bu beslenme şeklini, sürdürülebilirlik sorunları için benimsemekte ve takip etmektedir. Örneğin günümüzde çevresel nedenlerle vejetaryen olmaya karar veren çok sayıda insan bulunmaktadır. Çünkü hayvancılık sera gazı emisyonlarını arttırmakta, iklim değişikliğine katkıda bulunmakta ve büyük miktarlarda su, enerji ve doğal kaynak gerektirmektedir.
Aslına bakılırsa vejetaryenlik, her biri kendi içinde farklı sınırlamalara sahip olan ve birbirinden farklılık gösteren çeşitli türlere ayrılmaktadır. En yaygın türleri şu şekilde sıralanabilir:
- Lakto-ovo-vejetaryenler, et, balık ve kümes hayvanları tüketmemekte, yumurta ve süt ürünleri tüketmektedir.
- Lakto-vejetaryenler, et, balık, kümes hayvanları ve yumurta tüketmemekte, ancak süt ürünleri tüketmektedir.
- Ovo-vejetaryenler, et, balık, kümes hayvanları ve süt ürünleri tüketmemekte, ancak yumurta tüketmektedir.
- Pesketaryen-vejetaryenler, et ve kümes hayvanları tüketmemekte, ancak balık ve bazen yumurta ve süt ürünleri tüketmektedir.
- Veganlar, et, balık, kümes hayvanları, yumurta ve süt ürünlerinin yanı sıra bal gibi diğer hayvansal türevli ürünler ve hayvansal yan bileşenler içeren herhangi bir ürün tüketmemektedir.
- Esnek vejetaryenler, ara sıra et, balık veya kümes hayvanları tüketmektedir (genelde uygulanan vejetaryen beslenme şekli budur).
Yapılan araştırmalara göre, beslenme şekillerini dengeli bir şekilde takip eden vejetaryenler, diğer insanlara göre birkaç temel besin maddesini eksik alma eğilimindedir. Bu nedenle vejetaryenlik kilo kaybına, kanser riskinin düşmesine, daha iyi kan şekerine ve daha iyi kalp sağlığına neden olmaktadır.
Neden Vejetaryenlik?
Vejetaryenlik çok çeşitli nedenlerle benimsenmektedir. Bir kısım insanlar bilinçli hayata saygı duyduğu için bu beslenme şeklini tercih etmektedir. Onların gözünde hayvanlar da bilinçlidir ve yaşama haklarına sahiptir. Ne kesilerek yenmeyi ne de başka bir şekilde kullanılmayı hak etmemektedir.
Bu tür etik motivasyonlar, hayvan hakları savunuculuğu yanı sıra çeşitli dini inançlar çerçevesinde de yer almaktadır. Vejetaryenlik için etik dışında diğer motivasyonlar, sağlık, politik, çevresel, kültürel, estetik, ekonomik veya kişisel tercihler olmaktadır.
Ulusal ve uluslararası kuruluşlar tarafından akredite edilen TÜRCERT Teknik Kontrol ve Belgelendirme AŞ, bilim ve teknoloji alanında dünyada yaşanan gelişmeleri yakından takip etmektedir ve sürekli kendini geliştiren güçlü bir çalışan kadrosuna sahiptir. Aynı zamanda modern test cihazları kullanmakta ve dünyanın her yerinde kabul gören test yöntemleri uygulamaktadır. TÜRCERT, bu güçlü altyapısı ile her sektörden firmalara verdiği test ve belgelendirme hizmetleri kapsamında, vegan ve vejetaryen sertifikası hizmetleri de sunmaktadır.